Biografisch werken

Bij de Raphaëlstichting hebben we de methodiek ‘Biografisch Werken’ omarmd. Het biedt begeleiders handvatten om het levensverhaal van een cliënt op te tekenen en daardoor gedrag van de cliënt beter te begrijpen. De methode is ontwikkeld door orthopedagoog/gz-psycholoog Clemens Dijkstra en biografisch coach Mia Dekker. Zij hebben beiden jarenlang voor de Raphaëlstichting gewerkt.

Christien Westerman, gedragsdeskundige en biografisch coach, is betrokken bij de implementatie: “Het liefst zou ik van iedere cliënt een biografie hebben, want door hun levensverhaal echt te doorgronden, kan het kwartje ineens vallen: daar komt dat onbegrepen gedrag of die onrust vandaan. Het kost echter veel tijd om zo’n biografie samen te stellen.”

Stappenplan

‍
De methode bestaat uit acht duidelijk omschreven stappen.
- Stap 1: Je formuleert een startvraag. Bijvoorbeeld: Waar komt die woestheid bij cliënt H. toch vandaan? Waarom zie ik er zo tegenop om met H. te werken?
- Stap 2: Je raadpleegt bestaande bronnen en verzamelt feitelijke gebeurtenissen uit het leven van de cliënt. Belangrijk zijn feiten rond bijvoorbeeld geboorte, gezinssituatie, vakanties, verhuizingen, scholen, ziekenhuisopnames, behandelingen, zorginstellingen, vriendschappen, dagbesteding/werk, hobby’s, relaties, ziektes en huisdieren.
- Stap 3: Alle verzamelde informatie plaats je in het digitale format, geordend per levensfase van 7 jaar. In de antroposofische visie is het accent van je ontwikkeling elke 7 jaar op iets anders gericht.
- Stap 4: Je voert gesprekken met de cliënt en/of verwanten over de biografie.
- Stap 5: Je vult het format aan met nieuwe feiten en met opmerkingen over hoe die feitelijke gebeurtenissen zijn beleefd. Hierna kun je de concepttekst van de biografie voorleggen aan de verwanten. Is alle informatie correct verwerkt?
- Stap 6: Je maakt een pas op de plaats. Je leest de concepttekst door en kijkt of je antwoord krijgt op je startvraag. Formuleer je eerste gedachten over een aangepaste bejegening van de cliënt.
- Stap 7: Terug naar je team. Samen met het team bespreek je de biografie en je ideeën over een andere bejegening. Eventuele opmerkingen kun je nog verwerken in de concepttekst.
- Stap 8: Afronding, de biografie is voor nu klaar en kan aan het zorgdossier worden toegevoegd.

Hechtingsproblematiek

De acht stappen zijn overzichtelijk en met de hulp van themalijsten krijg je uiteindelijk de meeste feiten boven tafel. Christien vervolgt: “We zien deze methode vooral van toegevoegde waarde voor cliënten met een indicatie vanuit de gedragsdeskundige of arts VG, om de oorsprong van bepaald gedrag te ontdekken.”

Christien vertelt over een vrouw met ernstige hechtingsproblematiek. “Als je zo’n biografie leest en ziet wat ze allemaal heeft meegemaakt in haar leven, dan is het niet verwonderlijk dat deze cliënt hechtingsproblemen heeft. Geboren als ongewenst kind, vroeg uit huis geplaatst, meerdere kindertehuizen, pedagogische verwaarlozing, ga zo maar door. Bij haar weten we nu dat het heel belangrijk is om daadwerkelijk te doen wat je zegt, zodat ze het vertrouwen terug krijgt in ons team. Hebben we een afspraak om 15.00 uur met haar? Dan moeten we er ook om 15.00 uur zijn en niet om 15.05 uur. In dat opzicht is ze eerder zo vaak teleurgesteld. We weten nu waarom ze dan zo boos kan worden. We begrijpen haar en kunnen nu beter bij haar aansluiten.”

Praat met verwanten

Christien raadt begeleiders aan om zich te verdiepen in het levensverhaal van cliënten. “Praat ook met verwanten, die voelen zich dan meer betrokken en gezien. En door meer over de biografie van de cliënt te weten, kom je meer in verbinding men hem of haar te staan. Het verdiept de relatie. Het werkboek van de methodiek zou je als leidraad kunnen gebruiken, om ideeën op te doen. En maak er bijvoorbeeld een levensboekje of fotoboekje van.”

‍